Categoriearchief: Toen en Nu

Columns, Geschiedenis, Toen en Nu

Toen en Nu, deel 8

Column Toen en Nu

1980 speeltuin zicht op heuvel_klein

We staan deze keer in de speeltuin, met onze rug naar de Groenedijk en onze neus gericht op de speelheuvel. De oude foto is uit 1980.

Pal voor ons de zandbak die dateert van net na de herstelwerkzaamheden eind jaren veertig, na de oorlog. Tenminste, dat vermoeden we, want er is zeer weinig over terug te vinden.

Door de jaren heen hebben er verschillende speeltuigen gestaan in de speeltuin, waaronder zelfs een grote -met asfalt bedekte-waterbaan. Zoals wel vaker is gebleken in het verleden, liet het onderhoud te wensen over, waardoor ook deze uiteindelijk is verdwenen.

Vóór de oorlog is er voor zover wij weten geen speeltuin geweest in het park. Rond de opening van het park in 1885, was dit een doorn in het oog van de buurman van het park, Herman Otto van der Linden van Snelrewaard. Hij bewoonde samen met zijn moeder een villa aan de Singel, met daarachter een enorme tuin, waarvan we nu nog een stuk Bos van Staring noemen (red: naar de latere eigenaar).

Herman was een groot voorstander van lichamelijke oefening en beweging, iets wat in die tijd absoluut nog geen grote rol speelde bij de meeste mensen. In Dordrecht was in die tijd nog geen speeltuin voor de jeugd. Samen met enkele verenigingen pleitte hij bij de gemeente voor een speeltuin, welke gesitueerd zou moeten worden naast de ingang aan het Berckepad. Ondanks alle pogingen liep het op niets uit. Je leest er hier nog meer over.

Afbeelding van een beschilderd blind, van de koepel van villa Soekasari, voorstellende een openbaar sportterrein of speeltuin.

Vermoedelijk na het herstel van het park tussen ’45 en ’47, is de speeltuin er wel gekomen. Voor de oorlog en ongetijfeld er na ook nog, speelden veel kinderen op de heuvel vlak achter de huidige locatie van de speeltuin, waardoor deze in de volksmond de naam speelheuvel kreeg.

Al met al is er weinig informatie of beeldmateriaal van de speeltuinen in het park door de jaren heen. Mocht u hierover wel beschikken, of kunt u ons meer vertellen, neemt u dan svp contact op via e-mail

Klik hier voor de andere delen uit deze column.

De oude foto is eigendom van het Regionaal Archief Dordrecht.
Columns, Geschiedenis, Toen en Nu

Toen en Nu, deel 7

Column Toen en Nu

 

1915 achterzijde melkhuis_klein

We staan ditmaal in de buurt van de (werk)ingang bij het Berckepad. Op de nieuwe foto hebben we rechts van ons de heidetuin en schuin achter ons links de hertenweide. De oude foto dateert van ongeveer 1915.

Als eerste valt natuurlijk op dat het Melkhuis er toen nog stond. Dit rond 1853 tegelijk met de villa en parkwachterswoning gebouwde object, was oorspronkelijk een koetshuis, maar nadat de gemeente het park opende, werd het pand verhuurd en werd er melk en andere eenvoudige dranken verkocht. Helaas is het pand flink beschadigd door het bombardement van ’44. Niet lang na de oorlog is het gesloopt.

We zien twee tuinlieden aan het werk om het park mooi en groen te houden. Als bezoeker van het park, kan het je soms ontgaan welke arbeid er voor nodig is het park te onderhouden. Hulde aan de werklieden toen en nu..!

Nadat de diverse barakken en bunkers die de Duitsers in het park hadden gebouwd waren verwijderd, is begin jaren vijftig – aan de noordzijde van de oude fundering van het koetshuis – een pand gebouwd wat moest dienen als schafthuis voor de werklui en als berging voor de werktuigen. Dit ‘werfje‘ staat er nu nog en is onmisbaar voor het onderhoud van het park. Op de nieuwe foto zie je het nog net aan de rechterkant.

De ramen rechts op de oude foto zijn van de School Mühring, welke toen nog nog maar net gebouwd was. Wat een schitterend uitzicht zullen al die leerlingen door de jaren gehad hebben over dit mooie park.

Klik hier voor de andere delen uit deze column.

De oude foto is eigendom van het Regionaal Archief Dordrecht.
Columns, Geschiedenis, Toen en Nu

Toen en Nu, deel 6

Column Toen en Nu

Klik om te vergroten
Klik om te vergroten

We staan ditmaal op de Singel, naast het park, kijkend in de richting kruising Vrieseweg. De oude foto is van ergens tussen 1925-1935.

Dit gedeelte van de straat heet tegenwoordig Samuel van Hoogstratensingel, vernoemd naar een leerling van Rembrandt.  De Singel is een erg oude weg, die aangelegd is na de inpoldering van ’t Oude Landt van Dubbeldam in 1603. Vanaf de Singel werden de diverse percelen ingedeeld, af en toe onderbroken door dwarsliggende paden, zoals Berckepad, de tegenwoordige Hallincqlaan en het verdwenen Meepad.

Door de jaren heen, hebben op die percelen tuinderijen en bleekvelden gelegen. Later zouden rijkere inwoners van Dordrecht stelselmatig percelen opkopen om siertuinen en kleine buitens aan te leggen. Ergens rond 1750 ontstond uit een dergelijke verzameling percelen het begin van het landgoed wat later door Otto Boudewijn ’t Hooft van Benthuizen Merwestein genoemd zou worden.

Naar alle waarschijnlijkheid, gebruikte hij een ingang aan de Vrieseweg om toegang te krijgen tot zijn buitenplaats, maar mogelijk ook het Berckepad, getuige zijn gekozen locatie van zijn koetshuis. Dit was mogelijk geworden door verdere aankoop van percelen rond 1850. De eerdere eigenaren gebruikten waarschijnlijk een overblijfsel van het eerder genoemde Meepad, wat -op de oude foto boven- over het stuk land tussen de zijsloot en de achterliggende villa heeft gelopen.

Die villa was gebouwd door Dhr. Stoop en later verkocht aan B.J.M. Lips. Een gedeelte van de tuinen van deze villa, zijn later toegevoegd aan het park.

Wat uiteraard direct opvalt aan de foto’s, is dat er veel bomen stonden, de weg amper verhard was, veel smaller was en aan beide zijden sloten had. Vanwege het toenemende autoverkeer (vooral van en naar Kunstmin) heeft de gemeente in diverse fases de weg verbreed.

Daardoor verdwenen dus ook de sloten aan de rechterzijde, waardoor de bebouwing -waaronder de villa die ook al in deel 4 ter sprake kwam- direct aan het trottoir kwamen te liggen. De sloot tussen park en Singel is gelukkig gespaard gebleven.

De naam Singel lijkt veel mensen te doen denken aan water, maar is meestal een verwijzing naar een pad over of langs een verdedigingswal of -muur, soms liggend langs water. In dit geval droeg de weg eerst andere namen, waaronder Tweede Cingel (de eerste lag langs de Vest, nu Kromhout/Cornelis de Wittstraat etc) en…haast ironisch: Breedeweg.

Klik hier voor de andere delen uit deze column.

De oude foto is eigendom van het Regionaal Archief Dordrecht.
BomenWijzer, Columns, Geschiedenis, Toen en Nu

Toen en Nu, deel 5

Column Toen en Nu

Klik om te vergroten
Klik om te vergroten

Ditmaal eens een foto uit een recenter tijdperk. De oude foto is gemaakt in 1984 en we kijken vanaf de speelheuvel, over de hertenweide, richting Singel.

Geheel rechts zien we een haagbeuk, die blijkbaar de nodige takken is kwijtgeraakt. Direct daarachter -en dus niet zichtbaar- staat boom #149, een mammoetboom uit 1953. In de jaren tachtig is rond deze boom de vaste planten-tuin aangelegd.

Verder valt uiteraard op, dat de bosschages op de achtergrond hebben moeten wijken voor een grasveld. Ongetwijfeld is dit gedaan, om meer zicht en licht voor die nieuwe tuin te creëren. Sinds 2002 vind je op dit grasveld boom #132, een groenblijvende eik. Deze boom is geschonken door het Wellant College in Gorinchem, om een 25-jarig samenwerkingsverband met gemeentewerken  te vieren.

De palenrij maakte deel uit van de speeltuin in die tijd. Helaas hebben wij weinig foto’s van vroegere speeltoestellen in het park. Mocht u die wel hebben, dan zouden we ze graag ontvangen via mail, of u kunt ze (publiek) plaatsen op onze facebook-pagina.

Klik hier voor de andere delen uit deze column.

De oude foto is eigendom van het Regionaal Archief Dordrecht.
Columns, Geschiedenis, Toen en Nu

Toen en Nu, deel 4

Column Toen en Nu

Klik om te vergroten
Klik om te vergroten

We kijken ditmaal uit op de Samuel van Hoogstratensingel, richting Kunstmin. De oude foto is van ergens tussen 1925 en 1935.

Uiterst links zien we een mooie witte villa, die enigszins schuin ten opzichte van de singel is gebouwd. Dit pand is van rond 1880 en stond er dus al, toen het park nog een landgoed was. Het heeft zo’n tien verschillende eigenaren gehad, maar veel mensen zullen het kennen als het pand van tandarts Bruins, die hier tot 1975 praktijk hield. Daarna hebben er enkele notariskantoren gezeten, welke functie het ook nu weer heeft. Het kantoor draagt de passende (en juist gespelde) naam: Notariskantoor Merwestein.

Op de oude foto valt op, dat er veel groen is tot aan de volgende bebouwing. Die bebouwing was de gigantische villa van de familie Lebret, gebouwd in 1890. De villa is afgebroken in 1936 en niet veel later zijn de huizen die op de nieuwe foto staan er neer gezet.

De Singel was in de tijd van de oude foto nog relatief smal met mooie bomen en sloten aan beide zijden. In diverse fases tussen ’30 en ’60, zou de auto hier steeds meer terrein winnen. Nu zijn er plannen, hoewel onuitgewerkt, om deze weer terug te dringen en onder andere een 30-kilometer-zone in te richten.

In het park zelf valt op, dat men het nodig achtte, het bloemperk, wat blijkbaar in deze hoek was geplant, af te schermen met een hekwerk. Ook zien we dat de ligging van de brug anders is dan nu. Het pad wat aan de andere kant van de brug richting de uitgang loopt, is nu kaarsrecht, maar in die tijd veel meer glooiend.

In het midden van de foto, staat een mooie Noorse esdoorn, welke er nu nog staat. Links ervan op de nieuwe foto, staat boom #26 -een treurbeuk- aan de waterrand. De gemeente schat dat deze boom geplant is rond 1960, maar toevallig zien we op de oude foto hier ook al een boompje. Het is echter redelijk standaard, om bij het wegvallen van een boom, een nieuwe boom op dezelfde locatie te plaatsen.

Achter ons links, niet op de foto, lag ook een grote villa met een flinke tuin er omheen. In de jaren vijftig is een gedeelte van deze tuin bij het park getrokken.

Klik hier voor de andere delen uit deze column.

De oude foto is eigendom van het Regionaal Archief Dordrecht.
BomenWijzer, Columns, Geschiedenis, Toen en Nu

Toen en Nu, deel 3

Column Toen en Nu

Klik om te vergroten
Klik om te vergroten

We staan, net als in deel 1, weer op het pad parallel aan de Groenedijk, maar kijken deze keer richting de Vrieseweg. De oude foto is van net na 1900.

Uiteraard valt als eerste op, hoe schitterend en groot eigenlijk Villa Merwestein was. De villa werd in die tijd verhuurd aan de burgemeester van Dordrecht en een beetje afhankelijk van wanneer de foto genomen is, was dat of dr. Alfred Rudolph Zimmerman of mr. Hillebrand Jacob Wichers.

Tegenwoordig kun je na het bruggetje met het water meebuigen naar rechts, of rechtdoor lopen, langs de Levensboom, naar de plek waar vroeger de fontein stond. Dat tweede pad is echter pas van na de oorlog, toen de villa helaas was verdwenen. Tot die tijd, was het gedeelte van de villa grenzend aan de Groenedijk, een tuin behorende aan de Villa.

Dit gedeelte van de Groenedijk was nog geheel onbebouwd. Verder links, niet zichtbaar op de foto, was het landgoed Noordhove, waar de straatnaam en het bijbehorende watertje nog naar verwijzen.

Op de achtergrond links zien we wel bebouwing. Simpele huisjes, die aan de Reeweg oost staan. Tot aan 1902 was het gebied achter de Reeweg nog Dubbeldams grondgebied en een aanzienlijk deel van de bebouwing in de hoek Reeweg oost/Krommedijk, is dan ook onder beheer van Dubbeldam gebouwd. Na de grenswijziging zou de gemeente Dordrecht de aanleg van huizen wat planmatiger opzetten, mede gedwongen overigens, door de kersverse woningwet. Tot het zover was, had deze buurt een zeer slechte naam, onder andere door het ontbreken van riolering.

Tja… en dan die boom die rechts voor het bruggetje staat. Tegenwoordig staat hier boom 95, een goudes. De database van de gemeente, schat het plantjaar op 1930. Toch vertoont hij bijzondere overeenkomsten met de boom op de oude foto. Zou het dan toch dezelfde zijn?

Klik hier voor de andere delen uit deze column.

De oude foto is eigendom van het Regionaal Archief Dordrecht.
BomenWijzer, Columns, Geschiedenis, Toen en Nu

Toen en Nu, deel 2

Column Toen en Nu

Klik om te vergroten
Klik om te vergroten

We staan op de Samuel van Hoogstratensingel en kijken naar één van de ingangen van het park. De oude foto is van de eerste helft van de jaren dertig.

Het hekwerk op de oude foto dateert vermoedelijk nog van 1885; de huidige stenen ingang is -overigens tegelijk met Berckepad en Vrieseweg- geplaatst, tijdens de restauratie van het park na de oorlog.

Niet op de foto -links van de ingang- de villa van de familie Staring, welke rond de tijd van de oude foto is aangekocht door de gemeente, inclusief de achterliggende tuin, die begrenst wordt door Hallincqlaan en Groenedijk. Het pand werd het nieuwe onderkomen van de dienst Gemeentewerken. De helft van de tuin grenzend aan de Hallincqlaan is bebouwd; de andere helft werd aan het park toebedeeld. Hier op de foto wordt het park nog gescheiden van de tuin met een rij hoge bomen.

De boom links (#20) op de nieuwe foto -die ondersteund wordt- is een Kaukasische vleugelnoot. Ondanks zijn oude uiterlijk, is deze nog niet te zien op de oude foto. Vermoedelijk is hij begin jaren zestig aangeplant.

Anders is het met de boom rechts van het midden (#120), een kleinbladige esdoorn. Deze is ergens eind jaren twintig geplant en staat er nog steeds.

Overigens kun je aan de straatinrichting goed zien, dat het park oorspronkelijk ook toegankelijk was voor onder andere koetsen; de ingang ligt op straatniveau. Gelukkig wordt tegenwoordig alleen voetverkeer toegestaan, al vereist het afdwingen daarvan wel de nodige beeldbepalende hekken en borden. Ondanks dat, wordt er helaas nog veel gefietst in het park…

Klik hier voor de andere delen uit deze column.

De oude foto is eigendom van het Regionaal Archief Dordrecht.
Columns, Geschiedenis, Toen en Nu

Toen en Nu, deel 1

Column Toen en Nu

brugje Groenedijk richting villa 1930-2015_klein
klik om te vergroten

We staan op het bruggetje op het pad parallel aan de Groenedijk. De oude foto is van rond 1930. De huizen aan de Vrieseweg, die op de nieuwe foto zichtbaar zijn, zijn gebouwd in 1935.

Links op de oude foto Villa Merwestein, helemaal rechts is nog net het Melkhuis te zien.

De kastanje die zo mooi met zijn takken over het water hangt, heeft erg lang geleefd, maar is helaas in 2010 omgevallen.

Vroeger liep er een pad langs de twee bankjes en deze boom, het water volgend. Vermoedelijk bij het herstel van het park na de oorlog, is het verloop van enkele paden veranderd.

Klik hier voor de andere delen uit deze column.

De oude foto is eigendom van het Regionaal Archief Dordrecht.